BULGARİSTAN’DA İSLAM VE MÜSLÜMANLAR KONFERANSI DÜZENLENDİ

Trakya Üniversitesi Rumeli İslam ve Sanatları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen Rumeli Konuşmaları’nın üçüncüsü Bulgaristan’da İslam ve Müslümanlar ismiyle 30 Aralık 2021 tarihinde gerçekleştirildi.

Moderatörlüğünü Trakya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Abdullah Taha İmamoğlu’nun gerçekleştirdiği programda Sofya Yüksek İslam Enstitüsü Rektör Yardımcısı ve İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Tırabzon Bulgaristan’da İslam ve Müslümanlar üzerine oldukça önemli bilgiler verdi.

Yemen büyükelçisi Abdürrezzak Muhammed İsmail el-Umrani’nin 2021 şubat ayında yayımlanan Bulgaria min ez-zaviye eş-şarkiyye (Doğu kaynaklarına göre Bulgaristan) adlı kitabını tanıtarak başlayan Dr. Öğretim Üyesi Tırabzon, 500 yıla yakın bir süre Osmanlı yönetiminde kalan Bulgaristan’da bu süreçte ecdadın 3500’ün üzerinde tarihi eser bıraktığını ifade etti. Tırabzon, “Ecdat orayı sömürmek istese bu kadar eser bırakır mıydı? Bu eserlerin içerisinde cami, medrese, hamam, hayrat, yol, çeşme, bedestenler var. Ama günümüzde bunların çoğu ya yok edildi ya da amacı dışında kullanılıyor.”

Sadece Sofya’da Banyabaşı Camii olarak bilinen Kadı Seyfullah Efendi Camii şu an ibadete açık. Aynı zamanda çok yüksek sesle olmamak şartıyla ezanın dışarıya verildiği yerlerden bir tanesi. Onun dışında Sofya’da Osmanlı döneminde inşa edilen yüzün üzerinde mescit varken şu anda 3 tanesi ayakta kalabilmiş. Bunlardan sadece bir tanesi ibadethane olarak diğer ikisi ise müze gibi farklı amaçlarla kullanılıyor.

Özellikle komünizm döneminde sadece Müslümanlara ait tarihi eserlerin değil, Hristiyanların ve Yahudilerin de tarihi eserlerinde tahribat yapıldığı anlaşılmaktadır. Bir toplumun varlığını sürdürebilmesi için inandığı bir değer olması lazım, aksi takdirde varlığını, kültür ve medeniyetini devam ettirmesi mümkün değil.” dedi.

Bilhassa komünist rejimde Bulgaristan’daki Türklerin ve Müslümanların yaşadıkları baskı ve sıkıntılara değinen Dr. Öğr. Üyesi Tırabzon, 93 Harbi’nden günümüze kadar bölgeden Anadolu’ya olan göç süreçlerine yer verdi. Bulgaristan’daki Müslümanların dini eğitim durumlarına da değinen Tırabzon, “Osmanlı döneminde kadı yetiştiren Nüvvâb mekteplerinin Bulgaristan’ın yanı sıra Balkanlarda da oldukça yaygın olduğunu görüyoruz. Komünizmin çöküşü ile İslam eğitimiyle ilgili ilk olarak Şumnu Nüvvâb Mektebi açılıyor. Onun akabinde Rusçuk İlahiyat Lisesi, Mestanlı İlahiyat Lisesi ve benim de görev yaptığım Sofya Yüksek İslam Enstitüsü açılıyor. Yakın zamanda kaybettiğimiz, sözlü tarihi bizlere aktaran Bulgaristan Türklerinin önemli ismi İsmail Cambazov da Şumnu Nüvvâb Mektebi’nde yetişmiştir.” şeklinde konuştu.

Program Doç. Dr. Abdullah Taha İmamoğlu ve Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Tırabzon’un Bulgaristan’ın yaşadığı siyasi ve kültürel değişimi ve Müslümanların yaşadığı sıkıntıları ortaya koyan kitapların öğrencilere tavsiye edilmesiye son buldu.

Okuma Önerisi

1. Hüseyin Rahmi Efendi, Zağra müftüsünün hatıraları, 1320/1902

2. Ahmed Davudoğlu, Ölüm daha güzeldi, 1912-1983

3. Osman Kılıç, Kader kurbanı